11 Ayın Sultanı Ramazan

Ramazan Günlerinin Bekleneni İftar

Her yıl gelmesi büyük bir sabırsızlıkla beklenen ramazan günleri, geldiği anda neredeyse bütün evlere daha fazla dayanışma ve birlik duygusunu aşılar. Oruçların açıldığı zaman için yapılan hazırlık, ev ahalisi tarafından bir iş birliği ile tamamlanır. Mutfaktaki telaşlarla alışveriş telaşı birleştiğinde ezan vakti nasıl gelir anlaşılmaz.

Ramazan ayının verdiği bereketle lezzetlenen yemekler, iftar anında damaklarda unutulmaz tatlar bırakır. Hazırladığımız bu yazıda iftar zamanı gelene kadar yaşanan ramazan heyecanlarına değineceğiniz. Aynı zamanda merak edilen “iftar ne demektir?” sorusuna da ilerleyen satırlarda cevap bulacağız. Ramazan kültürünü neşe ve huzurla yaşatmak için, Peygamberimiz tarafından söylenen iftar ile ilgili sözler ile ruhunuza dokunacağız. Manevi duyguların bir olduğu bu ramazanda, iftar bereketinizin çoğalması dileği ile…

İftar Nedir?

İftar; ramazan ayında Allah rızası için tutulan oruçların, güneşin ufuktan kaybolduğu zamanlarda okunan ezan ile açılmasıdır. Yani oruç açma durumudur. Yemek yasağının kalktığı an olan iftar, ramazan günlerinin akşam yemeği olarak de nitelendirilebilir.

İftar iftariyelik adı verilen çerez, hurma ve hafif kahvaltılıklarla açılır. Sonrasında ise sıcak bir çorba içilir. Çorbadan sonra bir müddet mide dinlendirilir. Mide rahatladıktan sonra ise ana yemeğe geçilir. Uzun süre boş kalan midenin rahatlaması için, yemekten sonra demini almış bir çay içilir. Çaya eşlik eden tatlılar da iftar kültüründe, muhakkak tüketilen yiyeceklerdir. Eh ramazan pidesi de sofralardan eksik edilmeyecek bir ekmek türüdür.

İftar vakti iftar ezanı okunduğu anda başlamış olur. İftar ezanının okunduğu saatler ise her yıl değişkenlik göstermektedir. İftar ezanından önce, şehirlerde ramazan topu atılmaktadır. Ramazan topu geleneği, 1800’lü yıllardan günümüze kadar devam eden manevi kültür unsurlarındandır. Ezanı haber eden ramazan topları, orucun açılmasını müjdeleyen bir semboldür.

Günümüzde ramazan topları genellikle iftar zamanı atılır. Osmanlı Dönemi’nde imsak vaktinde de top atılırmış. Fakat bu gelenek son zamanlarda birkaç şehirde devam ettiriliyor. İlk iftar topunun Anadolu Hisarı’nda 1821 yılında ateşlendiği, tarihi kaynaklarda yer almaktadır. Kısa sürede insanların ilgisini çeken ramazan topu, Rumeli Hisarı’nda da atılmaya başlandı.

Osmanlı’dan günümüze kadar gelen iftar topu geleneğinde, çeşitli toplar kullanılmıştır. İftar vaktinde oruç tutanları heyecanlandıran o ses için cebel topu, sahra topu ve dağ topu gibi çeşitler denenmiştir. Osmanlı’nın değer verdiği iftar topları, tıpkı iftar çadırları gibi kıymetli ramazan unsurlarındandır.

İftar Anlamı ve Ramazan

İftarın, oruç açma zamanı anlamı dışında bir başka anlamı daha vardır. Bu sözlüklerde yer almasa da Müslüman halkın gönlünde büyük bir anlam taşır. Oruç tutanlar için iftar anlamı birlik ve beraberliğin, paylaşım ve empatinin karşılığıdır.

Dünyanın neresinde olursanız olun, oruç açtığınız o anda sizin gibi oruç tutan diğer insanlarla paylaştığınız ortak duyguyu hatırlarsınız: Şükür ve minnet duygusu. İftar zamanı tüm insanları birleştiren iftar sofraları, oluşturduğu manevi duygularla elde edilenleri bir kere daha düşündürür. Üstelik bu durum yeni de değildir. Çok eski zamanlardan beri iftar, tıpkı bayramlar gibi küsleri barıştıran, dargınları konuşturan tüm yüzleri güldüren bir değer olarak hayatta yer edinmiştir.

İftar insanlara açın halinden anlamayı, sabretmeyi, şükretmeyi, yardımlaşmayı ve paylaşmayı öğretmektedir. Pide kuyruklarında geçen kısa ama değerli sohbetler, yapılan yemeklerden komşulara gönderilen tabaklar, iftara davet edilen misafirler bir bütün haline gelmiştir. Pencereden dışarı baktığınızda dikkatinizi çeken minarelerdeki mahyalar da ramazan akşamlarını renklendiren ramazan motifleri olarak dikkat çeker.

İslam ülkerinde iftar coşkusu hep aynı duygu ile yaşanmaktadır. Bir dilim ekmek de olsa paylaşım yapmak, iftarın değerini gösteren ve bir kere daha nimetler için şükretmeyi hatırlatan durumlardır. Osmanlı Dönemi’nde iftar için yapılan hazırlıklar, ramazana verilen değerin ne derece büyük olduğunu göstermektedir.

O dönemde iftarlar için gerekli olacak tüm malzemeler alınırdı. Yemeklerin pişeceği tencere ve kazanlar kalaylanır, eğer eksik ise halktan geri verilmek şartı ile ödünç alınırdı. İftar sofrasında hoşaflar, Osmanlı’da olmazsa olmazlar arasında yer alırdı. Sıcak ramazan günlerinde hoşaflar kişiyi rahatlatması için buz eklenerek ikram edilirdi.

İftar davetleri de büyük önem arz ederdi. Ramazanın belirli günlerinde devlet görevlileri iftar sofraları hazırlatırdı. Ramazan sebebiyle devlet dairelerindeki çalışma saatleri de yeniden düzenlenirdi. Halkın da birlik ve beraberlik duygusunun pekişmesi için, büyük meydanlarda iftar çadırları hazırlanırdı. Sahura kadar geçen sürede çeşitli eğlenceler yapılır ve sohbet ortamı oluşturulurdu.

Günümüzde ise iftar vakitlerinde televizyonda da yer alan iftar programları yapılmaktadır. Hemen hemen her televizyon kanalının ramazana özel hazırladığı yayın akışı içinde, din görevlileri ve konukları ile bu programlar yapılır. Programın amacı iftara kadar geçen süre içinde, zamanı dualarla ve faydalı bilgilerle değerlendirmektir. İslamiyet hakkında merak edilen sorular uzmanlar tarafından cevaplanır. İstanbul iftar saatine yakın bir zaman diliminde hep beraber eller semaya açılır, iftar duaları edilmektedir.

İftar ile İlgili Hadisler

• “Bir kimse, bu ayda bir oruçluya iftar verirse günahları affolur. O oruçlunun sevabı kadar ona sevap verilir. Bir hurmayla iftar verene de, yalnız suyla oruç açtırana da, biraz süt ikram edene de bu sevap verilir.”
• “İslam beş esas üzerine bina edilmiştir: Allah’tan başka ilah olmadığına ve Muhammed’in O’nun kulu ve elçisi olduğuna şehadet etmek, namaz kılmak, oruç tutmak, Kabe’ye haccetmek, ramazan orucu tutmak.”
• “Oruçlu için iki sevinç vardır: Biri, orucu açtığı zamanki sevincidir; diğeri de Rabbine kavuştuğu zamanki sevincidir.”
• “Oruç tutunuz, sıhhat bulunuz!”
• “Şurası muhakkak ki, oruçlunun iftarını açtığı zaman reddedilmeyen makbul bir duası vardır.”
• “Kim bir oruçluya iftar ettirirse, kendisine onun sevabı kadar sevap yazılır. Üstelik bu sebeple oruçlunun sevabından hiçbir eksilme olmaz.”
• “Ramazanda bir misafire oruç açtırana, Sırat köprüsünü geçmek kolaylaşır.”
• “Ramazan ayında bir oruçluyu su ile iftar ettiren, anasından doğduğu günkü gibi günahsız olur.”
• 

• İftar Çadırları

  Ramazan ayına renk katan unsurlardan biri olan iftar çadırı, asırlardır devam eden bir geleneğin parçasıdır. Günümüzde de yaşatılan iftar çadırı geleneği Osmanlı’da padişahlar tarafından hazırlatılırmış. İftar yemekleri için yapılacak masraflar, padişahın kendisine ait olan hazine-i hassadan karşılanırmış.

  Günümüzde ise şehirlerin belirli bir noktasında, genellikle büyük meydanlarda iftar çadırları hazırlanır. İftar çadırlarının amacı ise, yoksul halkın ramazan günlerinde karınlarının ücretsiz ve huzurlu bir şekilde doymasını sağlamaktır. Genellikle belediyelerle vakıfların iş birliği ile hazırlanırlar. Çorbasından tatlısına kadar iftar menüsü hazırlanır ve hedeflenen kişi sayısına göre ikram edilir.

  İftar çadırları ramazanın soğuk günlere denk geldiği dönemlerde çadırlarda hazırlanırdı. Fakat günümüzde açık alanlarda daha rahat bir ortamda gerçekleşmektedir. İftar zamanı iftar çadırlarında bir araya gelen insanlar; oruçlarını lezzetli yemeklerle açtığı gibi birbirleri ile kaynaşma ve sohbet etme imkanı da bulmaktadırlar. İftar sonrasında ise çeşitli etkinlikler ile halkın sosyalleşmesi ve mutlu olması sağlanmaktadır.

  İftar çadırları, sadece oruç tutan Müslüman halka açık olan bir yer değildir. Davet edilenlerin oruç tutup tutmaması sorgulanmaz ve İslamiyet’in hoşgörüsü ve saygısı altında insanları bir araya getirir. Resmi iftar davetlerinde elçilik görevlilerinin de iftar sofralarına davet edilmesi, İslamiyet’in her dinden görüşe ve insana duyduğu saygıyı göstermektedir